JuridischForum.be

In verband met aanrijdingen tussen twee of meer voertuigen op een gebied wat niet tot de openbare weg behoort heb ik al veel verschillende verhalen gehoord.
Verschillend in die zin dat er niet echt kan gesproken worden van onmiskenbare uniformiteit.
Blijkbaar gaat het hier in veel gevallen om een interpretatie door de verzekeringsmaatschappij (of -agent).
Nu bepaalt het KB van 1 December 1975 (KB houdende algemeen reglement op de politie van het wegverkeer) in Titel I, art 1, Toepassingsgebied: Dit reglement geldt voor het verkeer op de openbare weg en het gebruik ervan, door voetgangers, voertuigen, trek-, last- of rijdieren en vee. <KB 2003-04-04/66, art. 2, 025; Inwerkingtreding : 01-01-2004>
Met andere woorden, wettelijk gezien bestaan er geen bindende voorschriften of regels voor het verkeer op grondgebied anders dan de openbare weg.
Toch vind ik overal terug dat er "gekeken wordt naar wie de verkeersregels heeft gevolgd".
De Belgische Grondwet zegt in art 84: Alleen de Wet kan een authentieke uitleg geven aan de Wet.
Dit houdt in dat een wet, in dit geval het KB van 1 December 1975, niet open staat voor interpretatie, en de verkeersregels enkel gelden op de openbare weg, en niet daarbuiten.
Toch zien wij dat, afhankelijk van maatschappij tot maatschappij, het naleven van de verkeersregels bij aanrijdingen op privé terrein wordt toegepast, en vaak zelfs verschillend wordt geïnterpreteerd. Weeral in tegenspraak met de Grondwet, die in art 10 stelt dat: Er is in de staat geen onderscheid van standen. De Belgen zijn gelijk voor de Wet.

Welke wettelijke basis gebruiken de verzekeringsmaatschappijen om dit standpunt te verdedigen, of welke wet geeft hen daartoe de bevoegdheid?

Er is een aanrijding geweest en niet op de openbare weg ...maar was het een openbare plaats of een terrein bereikbaar voor meerdere personen.
Was het een afgesloten terrein al of niet met een bordje verboden toegang
Een parking van een winkel of van een grote winkelketen vb parkings van Makro

Of was het een fabrieksterrein met wegen.
De wegcode is niet van toepassing maar de verkeerswet kan dat wel zijn.

Nu wat is het probleem en wat is de vraag?
De verzekeringen gaan algemene regels die algemeen aanvaard worden gebruiken dus voorzichtigheid vb geen gevaarlijk gedrag enz enz
maar als je vb met een opgefokte motor op een jouw terrein zou rondrijden en daar tegen een boom zou botsen of tegen je vriend die ook met zijn bromfiets daar zou rondrijden ... neen dan zal de wegcode niet van toepassing zijn maar wel art 1382 over aansprakelijkheid....

Zoals Franciscus al aangaf: is het geen openbare weg?

Maar zelfs als het geen openbare weg is kan iemand aansprakelijk gesteld worden voor een ongeval. De wettelijke basis: de artikelen 1382/1383 Burgerlijk Wetboek. Het niet naleven van de verkeersregels, ook op privé-terrein, kan beschouwd worden als een fout waardoor men gehouden is de veroorzaakte schade te vergoeden.

Vooreerst al bedankt voor de snelle antwoorden.
Ik had het initieel over verscheidene gevallen. Voor de duidelijkheid geef ik hierbij één voorval (zie schema).
Bestuurder A rijdt de parking van een doe-het-zelf zaak op en bemerkt een vrije parkeerruimte. Hij rijdt voorwaarts in, met de bedoeling de parkeerplaats achterwaarts in te rijden. Hij stopt even voorbij deze parkeerplaats, kijkt in de rechterspiegel, dan in de linkerspiegel, ziet geen beweging of andere hindernis, schakelt in achteruit, kijkt in de rechterspiegel, en dan in de linkerspiegel en begint het maneuver. Waarom de linkerspiegel tijdens de aanvang van het maneuver? Omdat daar het richtpunt is wat hij nodig heeft om zonder aanrijding te veroorzaken zijn maneuver uit te voeren.
Waarom achterwaarts parkeren en niet voorwaarts? Bestuurder A is zich er van bewust dat achterwaarts vanuit parkeerstand vertrekken veel meer risico op aanrijding inhoudt dan voorwaarts wegrijden.
Op het ogenblik dat bestuurder A zijn maneuver inzet begint bestuurder B met achterwaarts wegrijden uit parkeerstand. Bestuurder B moet zijn voertuig tot ongeveer halfweg uit parkeerstand rijden vooraleer hij vrij zicht heeft, en bemerkt dan het achteruitrijdend voertuig van bestuurder A. Bestuurder B gaat voluit op de rem, maar wordt op hetzelfde ogenblik geraakt door het voertuig van bestuurder B.

Beide bestuurders vullen een Europees ongevallenverslag in en bezorgen dit aan hun respectieve verzekering.
Bestuurder A wordt door zijn verzekeringsagent aansprakelijk gesteld omdat op het ogenblik van de aanrijding bestuurder B stil stond. De verzekering van bestuurder A houdt geen rekening met het argument dat de stilstand van voertuig B deel uitmaakte (als effectief eindpunt) van een maneuver uitgevoerd door bestuurder B.
Waarop baseert de verzekeraar zich in dit geval om één der bestuurders, en niet allebei, aansprakelijk te stellen?
Rekening houdend met de verwijzing naar art 1382 kan bestuurder A beroep doen op overmacht, aangezien hij enkel zijn maneuver op een veilige manier kon uitvoeren door gedurende het eerste deel ervan uitsluitend in de linkerspiegel te kijken, nadat hij er zich van had vergewist dat op dat ogenblik niets of niemand kon worden geraakt of gehinderd.
P.S. de parkeerplaatsen waarvan in dit geval sprake bevinden zich op een privé terrein wat enkel kan bereikt worden door een inrit op te rijden, van de openbare weg af, en die te volgen over ongeveer 60 meter, waarna links en rechts van die inrit telkens tien parkeerruimtes zijn voorzien. De inrit wordt buiten de openingsuren van de zaak afgesloten met een hek. Het openstellen van deze inrit is een dienst welke de zaak aanbiedt aan zijn klanten, en leidt niet automatisch tot het "openbaar" worden van dit terrein.
P.S. 2 "scorpioen" had het over verkeersregels. Ik veronderstel dat hiermee wordt verwezen naar het verkeersreglement (KB van 1 december 1975)? Of bestaan er nog andere verkeersregels?

Ik had het inderdaad over 1 DECEMBER 1975. - Koninklijk besluit houdende algemeen reglement op de politie van het wegverkeer [en van het gebruik van de openbare weg]

M.i. is er geen twijfel mogelijk: de rechter zal de aansprakelijkheid bepalen op grond van het wegverkeersreglement, en dit ongeacht of deze parking niet al dan niet als een openbare plaats moet beschouwd worden.

Moeilijk te voorspellen wat de uitslag van een proces zal zijn, zeker als men het aanrijdingsformulier met de schets en opmerkingen van partijen niet gezien heeft. In het voordeel van A is dat hij geniet van de voorrang van rechts.

Hebt u een rechtsbijstandsverzekering? Vraag dan in het kader van die verzekering het advies van een advocaat.

Om helemaal zeker te zijn van de aansprakelijkheid zou de tekening moeten aangeven waar B A precies raakt.
Normaliter gelden bij het tegelijkertijd uitvoeren van maneuvres door twee bestuurder inderdaad de voorrangsregels.
Maar dan moet ook wel door allebei de maneuver ingezet zijn.
Voor mij is dat nog niet het geval voor A.
Pas wanneer die begint in te draaien is die bezig met een maneuvre.
Tot die tijd rijd ie achteruit.
Raakt B A vol van voren dan was de maneuvre nog niet ingezet.
Een schets op een aanrijdingsformulier moet daarom ook altijd de situatie van het ongeval zelf aangeven. Niet van de situatie kort daarvoor.

plaats op de rijbaan
achteruitrijden

is achteruitrijden een maneuver?

Zou het een verschil uitmaken mocht B vooruit uit de parkeerplaats gekomen zijn?

Oja, da's ook een maneuvre

Goed, deze dan:

Tribunal de Liège, 19 octobre 2004.
In geval van gelijktijdige manœuvres is het irrelevant wie het eerst zijn manœuvre begon.
De bestuurder die een manoeuvre uitvoert op de openbare weg geniet geen voorrang op degene die een manoeuvre uitvoert om zich op de openbare weg te begeven.
Het is niet aangewezen de regel van de voorrang van rechts toe te passen wanneer twee voertuigen achterwaarts met de achtersten van de voertuigen elkaar aanrijden.
In dergelijke hypothese moet aangenomen worden dat ieder van de bestuurders een fout beging door na te laten gedurende de gehele duur van het manoeuvre een toereikende aandacht te besteden aan de andere weggebruikers.
(gepubliceerd in Tijdschrift van de Vrede- en Politierechters; pagina 2005-305)

Hebt u een rechtsbijstandsverzekering? Vraag dan in het kader van die verzekering het advies van een advocaat.

Het voorbeeld hier aangehaald is reeds jaren terug voorgevallen, en werd door de verzekeringsmaatschappijen afgehandeld.

De bestuurder die een manoeuvre uitvoert op de openbare weg geniet geen voorrang op degene die een manoeuvre uitvoert om zich op de openbare weg te begeven.

Niet van toepassing: In het geval wat hier wordt aangehaald is er totaal geen sprake van openbare weg, maar een privé terrein.

plaats op de rijbaan

Niet van toepassing: de "rijbaan" wordt klaar en duidelijk omschreven in de wegcode, en maakt deel uit van de openbare weg. Aangezien het hier geen openbare weg betreft ...........
Ik stel vast dat er rond aanrijdingen een serie "geplogenheden" bestaan die door de meeste juristen blindelings wordt gevolgd, zonder dat iemand zich de vraag gaat stellen: is wat wij hier doen wel rechtvaardig?
De dualiteit van een aanrijding zoals hier aangehaald zit hem in het feit dat enerzijds de burger, aan het stuur van zijn wagen, alleen de wettekst heeft om zich op te baseren en in fracties van seconden moet verantwoorde beslissingen nemen aan de hand van deze wetteksten, en anderzijds advocaten en rechters die, maanden achteraf, zonder zelf getuige te zijn geweest, gaan oordelen wie wel of niet een fout heeft begaan, hierbij wetten gaan interpreteren en zodoende tot andere conclusies komen dan diegene welke de bestuurder ooit had kunnen voorzien op het ogenblik van de feiten.
Stel dat het grondwettelijk artikel 84 niet zou bestaan, en een wet wèl mag worden geïnterpreteerd. Dan zou dit ook inhouden dat iedere burger elke wet mag gaan interpreteren naar eigen voorkeur. Dat zou pas echt anarchie tot gevolg hebben. Want dan zouden magistraten verplicht zijn rekening te houden met de interpretatie welke de gedagvaarde op het ogenblik van de feiten had gegeven aan de wet.
Dus is het maar goed dat art 84 bestaat.
Maar dat wil ook zeggen dat, conform art 10 van de grondwet, ook magistraten of advocaten de wet niet mogen interpreteren. En toch doen die dat.
Sommigen zouden dit wel eens een klasse-justitie kunnen noemen.
Mij persoonlijk gaat het over de manier waarop de wet wordt "geïnterpreteerd", daar waar een wet, volgens onze grondwet toch, niet kan worden geïnterpreteerd. Een wet kan alleen uitgelegd worden door de wet zelf (art 84), dus niet door een interpretatie van een magistraat, of advocaat, of rechtsgeleerde, of verzekeringsmaatschappij. Indien dit wel gebeurt, dan is dat ongrondwettelijk.
Ik besef natuurlijk dat ons rechtssysteem ontelbare van deze voorbeelden telt, en dat er uitspraken gedaan worden op basis van interpretatie. En dat is nu net het probleem: wij leven binnen een democratische rechtstaat waar door magistraten uitspraken worden gedaan die eigenlijk ongrondwettelijk zijn, omwille van het feit dat ze gebaseerd zijn op een interpretatie. Om een eerlijk, zuiver oordeel te kunnen vellen, zou elke magistraat ieder proces ten gronde moeten pleiten. Pas dan kan er rechtvaardig worden geoordeeld.

Gerechtelijk Wetboek

Art. 5. Er bestaat rechtsweigering wanneer de rechter weigert recht te spreken onder enig voorwendsel, zelfs van het stilzwijgen, de duisterheid of de onvolledigheid van de wet.

Art. 6. De rechters mogen in de zaken die aan hun oordeel onderworpen zijn, geen uitspraak doen bij wege van algemene en als regel geldende beschikking.


De rechter moet recht spreken. Moest elke wet klaar en duidelijk zijn voor elke situatie die zich kan voordoen, dan was er geen probleem. Dat is jammer genoeg niet zo. In dat geval moet de rechter zeggen wat volgens hem de wet zegt. Dit is interpretatie. De rechter is hiertoe verplicht. Hij mag niet zeggen: de wet is niet duidelijk, dus ik kan geen uitspraak doen.

Dit is niet in strijd met de grondwet. De grondwet zegt dat enkel de wet aan een andere wet een interpretatie kan geven die kracht van wet heeft. Als een rechter een wet interpreteert geldt zijn interpretatie enkel voor dat proces waarin hij uitspraak doet. Zijn interpretatie heeft geen kracht van wet. Een andere rechter is er niet door gebonden. Dezelfde rechter kan zelfs in een ander proces van gedacht veranderen en een andere interpretatie van de wet geven ... Dat gebeurt zelfs bij het Hof van Cassatie dat soms zijn rechtspraak wijzigt.

Wat u bedoelt met "Om een eerlijk, zuiver oordeel te kunnen vellen, zou elke magistraat ieder proces ten gronde moeten pleiten" is mij een raadsel. Een rechter pleit geen zaak. Hij velt een beslissing na de partijen gehoord te hebben.

Wat u bedoelt met "Om een eerlijk, zuiver oordeel te kunnen vellen, zou elke magistraat ieder proces ten gronde moeten pleiten" is mij een raadsel.

Terechte opmerking, het was slecht geformuleerd. Laat ik het zo stellen:
om iedere gedaagde dezelfde kansen te bieden zou iedere zaak moeten ten gronde worden gepleit.
Is dit beter geformuleerd?

Moest elke wet klaar en duidelijk zijn voor elke situatie die zich kan voordoen, dan was er geen probleem. Dat is jammer genoeg niet zo. In dat geval moet de rechter zeggen wat volgens hem de wet zegt. Dit is interpretatie.

Dan heeft ook elke burger het recht om de wet te interpreteren zoals het hem het beste past. Zoals ik aanhaalde in het geval hierboven, maar dit geldt ook voor ieder ander geval: de burger wordt verondersteld de wet te kennen, en deze toe te passen. De burger echter kan onmogelijk voorzien in welke zin een rechter, indien nodig, de wet zal interpreteren. Dus verkeert die burger voortdurend in een toestand waarin hij onzeker is over het hoe en waarom van de toepassing van de wet. En ook dat is jammer.
Gaston Eyskens heeft hierover ooit geschreven: "in feite moet de wetgever er voor zorgen dat een wet niet kan geïnterpreteerd worden".

De rechter is hiertoe verplicht. Hij mag niet zeggen: de wet is niet duidelijk, dus ik kan geen uitspraak doen.

Een duidelijke lacune in de wetgeving.

Als een rechter een wet interpreteert geldt zijn interpretatie enkel voor dat proces waarin hij uitspraak doet. Zijn interpretatie heeft geen kracht van wet. Een andere rechter is er niet door gebonden. Dezelfde rechter kan zelfs in een ander proces van gedacht veranderen en een andere interpretatie van de wet geven ... Dat gebeurt zelfs bij het Hof van Cassatie dat soms zijn rechtspraak wijzigt.

Ook hier weer dezelfde opmerking: hoe weet de burger op welke manier hij de wet moet interpreteren, als er kans bestaat dat zelfs de magistratuur meer dan één interpretatie aan die wet zal geven?
Om maar één voorbeeld te geven, opnieuw uit het wegverkeer: de wegcode stelt klaar en duidelijk dat iedere bestuurder ten allen tijde moet kunnen stoppen voor een te voorziene hindernis. Wat dat dan precies moet zijn, een te voorzienen hindernis, dat blijft dan weer onduidelijk. Spijtig genoeg zal een rechter nooit rekening houden met de interpretatie van een burger op het ogenblik van de feiten, maar zijn eigen interpretatie volgen van "een te voorziene hindernis". Dus blijft de burger weer in de kou staan.

Misschien rechten studeren?

Misschien rechten studeren?

Ik begrijp uw standpunt, maar begrijpt u ook het mijne?
Wanneer rechten studeren de burger meer duidelijkheid moet brengen in hoe hij de wet op een correcte manier moet en/of kan interpreteren, zou dit inhouden dat iedere Belg moet gaan rechten studeren.
Ik dacht toch dat de wet bedoeld is om, binnen een democratische rechtstaat, er voor te zorgen dat iedere burger even veel bescherming geniet, en even veel kansen heeft om zijn rechten uit te oefenen, al was het maar vanuit het gelijkheidsbeginsel.
Als dit niet zo is, en enkel die mensen die rechten gestudeerd hebben over die mogelijkheid beschikken, spreken we inderdaad van een klasse-justitie.
Ik heb bewust de problematiek van interpretatie aangekaart binnen conflictsituaties in het verkeer, omdat dit een gebied is waarbinnen iedere weggebruiker moet in staat zijn om in fracties van seconden een correct, juridisch verdedigbaar, gedrag te vertonen. Iets wat, zoals de wet nu wordt geïnterpreteerd, niet mogelijk is.
En dit is een gebied waar die mensen die wèl rechten hebben gestudeerd, zouden moeten actief zijn om deze discrepantie recht te trekken en te zorgen voor meer duidelijkheid en rechtvaardigheid.
En dat standpunt vind ik niet terug in uw reactie. Op die manier blijft de gewone burger op zijn honger zitten.
En dat kan toch niet de bedoeling zijn in een democratische rechtstaat.
Of wordt dit anders aangeleerd wanneer je rechten studeert?

Het is net door lacunes op te willen vullen er discrepanties ontstaan.

Hoe meer men iets wil regelen en dus hoe meer regels er ontstaan des te meer tegenstrijdigheden of interpretatiemoeilijkheden er zullen ontstaan, het één is een noodzakelijk gevolg van het andere.

Wetten worden nu eenmaal uitgewerkt om een zo breed mogelijk veld te kunnen bestrijken zonder te specifiek te zijn. Mocht men anders redeneren en voor iedere situatie een regel uitwerken zou het pas ingewikkeld worden voor iedereen en zouden zelfs zij die rechten gestuurd hebben er geen wijs meer uitgeraken.

In die enkele confilctgevallen waar er onduidelijkheid is wordt de beslissing aan de rechter overgelaten die op basis van rechtsbeginselen, ervaring en billijkheid een beslissing velt.