JuridischForum.be

Situatie-schets :

Mijn ouders hadden twee kinderen : ikzelf en mijn overleden zus.
Mijn zus was voor haar overlijden gescheiden uit een huwelijk waarin ze aan één zoon het leven schonk.

Die zoon heeft - ondanks toenaderingspogingen van mijn ouders - elk contact met hen geweigerd na het overlijden van mijn zus. Als kind, maar ook als volwassene.

De vraag die eraan komt is voorspelbaar : mijn ouders beseffen dat ze hun kleinzoon niet kunnen onterven, maar willen wel alle mogelijkheden benutten om zijn erfdeel zo klein mogelijk te maken.

Ze hebben geen eigen huis (altijd gehuurd), maar hebben wel een bescheiden bedrag uitstaan gespreid over verschillende kasbons, spaarrekeningen, etc...

Voorlopig gaan we uit van volgende verdeling : bij testament wordt 1/3 van de erfenis toegewezen aan mijn dochter, 1/3 aan mezelf en 1/3 aan de kleinzoon waarvan hierboven sprake.

Nu vernam ik via via dat de kleinzoon inzage kan eisen in de bancaire gegevens van mijn ouders na hun overlijden, en dat verrichtingen ten gunste van mij "opgerakeld" kunnen worden en toegevoegd aan de te verdelen erfenis, onbeperkt in de tijd. Nu is het zo dat mijn ouders vroeger - vooral ten tijde van onze verbouwingen - bij speciale gelegenheden (mijn verjaardag, nieuwjaar, etc...) - effectief af en toe een financiële duw in de rug gaven, bij wijze van verjaardagsgeschenk enz. Als we ver genoeg in de tijd terug gaan kan dat - alles samen geteld - al gauw oplopen tot een totaal van een 30 000 euro.
Mijn ouders zijn daarover uiteraard in alle staten. "Als wij jou een schone cadeau willen geven voor je verjaardag, dan moeten ze dat jaren later toch niet aanrekenen ten voordele van iemand die ons niet wil kennen ? Had hij ons willen kennen, dan had hij misschien ook in de prijzen gedeeld. Maar nu kan hij de boom in." is de redenering die zij nu volgen. Ze snappen wel dat het eigenlijk het deel van mijn zus is waarover het hier gaat, maar ze voelen het allemaal als erg onrechtvaardig aan. Opmerkingen als "'t Is blijkbaar nog niet erg genoeg dat we onze dochter ten grave hebben moeten dragen" en "We hebben dus heel ons leven gewerkt en gespaard om een kleinzoon te verrijken die ons nog niet ziet staan?" zijn hier niet van de lucht.

Ik begrijp hen wel, maar ik snap ook wel dat er nu eenmaal juridische regels zijn waar men niet omheen kan, en dat je dus niet met je eigen geld doet wat je wil.

Nu de eigenlijk vragen :

1) mijn ouders hebben het er erg moeilijk mee dat hun "goede" kleindochter (waarmee ze altijd een zeer goede band hebben gehad) op gelijke voet zal erven als hun "slechte" kleinzoon. Zij willen m.a.w. het erfdeel van de kleinzoon zoveel mogelijk minimaliseren. Nu zijn we compleet niet op de hoogte van wat er zoal mogelijk is met bvb. schenkingen. Als zij bijvoorbeeld als verjaardagsgeschenk een wagen kopen voor hun kleindochter (mijn dochter), wordt dat dan nadien ook verrekend ? En zo ja : waar ligt de grens ? Waarom zou dan de kost van die auto wél verrekend worden, maar - ik zeg maar wat - een reischecque of een juweel ter waarde van een paar 100 euro niet ? Tot welk bedrag kan een geschenk dus "ongestraft" gegeven worden ? En bestaan er andere wettelijke achterpoortjes om de erfenis van de kleinzoon te minimaliseren door bij leven al fondsen over te hevelen naar de gewenste erfgenamen ?

2) Wat wij destijds als cadeaus hebben gekregen... kan iemand bevestigen dat het klopt dat we dat als "voorschot van de erfenis" moeten beschouwen ? Wij hebben bijvoorbeeld het geld gekregen om een nieuwe keuken te installeren. Als ik het goed begrijp, dan zouden we dat pas écht als geschenk mogen beschouwd hebben als mijn ouders de keuken zelf hadden besteld en betaald bij een vakman, die vervolgens die keuken bij ons thuis kwam leveren en installeren. Aangezien ze echter het geld ervoor op onze rekening hebben overgeschreven, was het eigenlijk een soort voorschot op onze erfenis. Zie ik dat juist ? Of hebben we ons blaasjes laten wijsmaken ? En indien dit klopt, kan daar dan nog iets aan verholpen worden ?

Alvast bedankt voor de eventuele antwoorden...

Voorschot op erfenis , inderdaad. Dat betekent wel dat die te verrekenen is op de uiteindelijke erfenis. De erfenis van uw ouders kan verdeeld worden zoals u zegt : 3 parten van 1/3. Maar die parten worden berekend op de zgn. fictieve massa. Dwz. alles wat uw ouders vroeger ooit hebben weggegeven wordt bijgeteld bij hetgeen er is bij hun overlijden. Als zij 20.000 € geven om een keuken te plaatsen , hoe dat ook gebeurd is rechtstreeks aan de leverancier of onrechtstreeks aan u, moet die som verrekend worden. De grens tussen cadeau en schenking is moeilijk te trekken. 1000 € voor een (speciale) verjaardag is een cadeau , 10.000 € is dat niet. En ja, uw neef heeft het recht om de bankrekeningen van zijn grootouders te laten onderzoeken op verrichtingen ten uwen gunste. Zelfde situatie als zij een auto kopen voor uw dochter : dit voorschot op erfenis is later te verrekenen.
Het is echt soms moeilijk te aanvaarden dat iemand toch erft. Maar de wettelijke bepalingen geven hem recht op minstens 1/3 van de totaliteit : dus schenkingen inbegrepen.

Uhm, 1.000 € noemt onze advocaat al een schenking!
Om die 1.000 € op een maand zuiver over te houden (huishoudelijke kosten afgetrokken), daar moet je al een tijdje voor gaan werken hé, wantonne!

Het is allemaal wettelijk zoals wanton het zegt. Ouders, grootouders willen tegenwoordig al snel iemand onterven. De oorzaak moet je niet altijd zoeken in de jongere generatie. Tenslotte, geld neem je niet mee het graf in, wel het geweten. Door niet in gelijke parten te delen veroorzaken de grootouders een levenslange vete tussen de kleinkinderen.

Dank voor de antwoorden, heren !

Sta me toe om nu eens advocaat van de duivel te spelen. Stel dat mijn ouders hun nalatenschap bij leven schenken aan iemand die geen wettige erfgenaam is. Een betrouwbare buurman bijvoorbeeld. Dan betalen ze op het geschonken bedrag 7 %, juist ? Als de buurman vervolgens het resterende bedrag schenkt aan bvb. mijn dochter, is dat dan juridisch gezien een probleemsituatie met het oog op de toekomstige erfenisregeling ?

Stel dat er 100 000 geschonken wordt. Na aftrek van 7 % blijft 93 000 over. Na de tweede schenking is daar nogmaals 7 % ofte 6510 euro vanaf gegaan, waarna uiteindelijk een 86500 euro overblijft. Deze constructie zou dus 13.5 % van het te transfereren bedrag hebben gekost, maar onttrekt het geschonken bedrag wel uit de "fictieve massa" voor de erfenis, die Wanton vermeldde.

Waar zitten de fouten in deze redenering ? (Ik ga er sowieso vanuit dat die er zijn. Dit is dan ook een louter hypothetische vraag.)

Zijn het uw ouders, die schenken of delen of dwing je de ouders hiertoe en wil je hen wilsafhankelijk maken?

Zijn het uw ouders, die schenken of delen of dwing je de ouders hiertoe en wil je hen wilsafhankelijk maken?

Brrr, wat klinkt die vraag vreselijk. Enfin, ik begrijp wel waarom je ze stelt... Ik zou me vermoedelijk dezelfde vraag stellen als ik dit als niet-betrokkene las. Voor alle duidelijkheid : ikzelf wil mijn neef niet per se onterven. De laatste keer dat ik hem zag was hij nog een klein jongetje. Ik ken die man dus niet (meer) en hij heeft mij dus ook nooit iets misdaan.
De vraag die ik stelde in de openingspost komt effectief rechtstreeks van mijn ouders. Ware het niet dat computers en internet voor hen een soort hedendaagse monsters zijn, dan hadden ze hier vermoedelijk zelf de vraag gesteld. Want laat er geen twijfel over bestaan : 't zijn geen dementerende oudjes waarover we hier praten. Ze zijn allebei nog perfect helder van geest. En ik hoop dat dat nog héél lang zo mag blijven.

Kijk, wat mij betreft zou ik niet liever zien dan dat ze zich niets tekort doen, leven zoals ze willen en zo desnoods alles wat ze bezitten tot de laatste cent opleven. Liever hen gelukkig te zien en geen cent te erven, dan hen - zoals nu het geval is - elke euro twee keer te zien omdraaien alvorens hem uit te geven, en zichzelf zo dingen te ontzeggen die ze eigenlijk wel zouden willen kopen. Ze zijn echt - zoals wel meer oudere mensen - bezeten door de spaarziekte. "Sparen voor de oude dag", terwijl ze toch al de 80 naderen alle twee, en zich nooit zorgen zullen hoeven te maken, zelfs al zouden ze zelf blut zijn. Ze weten perfect dat wij op dat moment alles uit de kast zullen halen om hun zorgeloze oude dag verder te garanderen. Maar da's iets waar ze zelfs niet aan willen denken. Hun zelfstandigheid is heilig. Telkens we hen proberen aan te porren wat meer van het leven te profiteren, schermen ze met een "... en als we serieus ziek worden en veel kosten hebben dan ineens op jullie kosten moeten leven, zeker ? Ge ziet dat van hier.".

Enfin, de oorspronkelijke vraag komt dus van hen zelf. De reden is - vanuit hun standpunt - begrijpelijk. Bij elke poging om contact te leggen met hun kleinzoon hebben ze zich afgewezen gevoeld. Zolang hij kind was zochten ze de verklaring daarvoor bij hun schoonzoon en zijn nieuwe echtgenote, maar eenmaal K. meerderjarig en het ouderlijk huis uit was, ging dat uiteraard niet meer op. Op een gegeven moment hebben ze 't opgegeven, en vanaf dat moment is de centrale vraag van dit topic ontstaan. Om het met de woorden van mijn vader te zeggen : "Als-t-ie ons niet wil kennen terwijl dat we nog leven, moet-ie ons ook niet willen kennen ne keer dat we dood zijn. We hebben heel ons leven 'geklauwierd' voor onze spaarboek, en we gaan al doen wat dat we kunnen om 't te geven aan wie dat wij willen".

De laatste vraag (die over de dubbele schenking) komt niet van hen, maar is iets wat in me opkwam terwijl ik een brochure van de Vlaamse Overheid las in verband met erfeniskwesties, schenkingen, enz... naar aanleiding van hun vraag. Zoals daarnet vermeld : het is een louter hypothetische vraag, eerder uit nieuwsgierigheid, want het lijkt me in wezen veel te simpel om in de praktijk bruikbaar te zijn. Mocht het effectief werken, dan zou die methode ongetwijfeld massaal misbruikt worden en dus ook "common knowledge" zijn. Ik vraag me gewoon af waar de adders onder het gras zitten die het gebruik van zo'n constructie in erfeniskwesties onmogelijk of oninteressant maken.

Die constructie via buurman heeft geen zin. Hoe spijtig je het ook mag vinden , uw neef heeft recht op zijn reservataire erfdeel.Al naargelang het aantal kinderen dat uw ouders hadden , bedraagt dat 1/3 of 1/4 . Als hij niets zou krijgen , kan hij toch zijn deel opeisen. Met gevolg dat buurman dat geld terug op tafel zou moeten leggen. En die zal het bij uw dochter komen ophalen.
Best is dat uw ouders beiden een testamen (laten) opmaken waarbij ze hem slechts zijn minimum deel geven. Indien u en hij de enige erfgenamen zijn , kan uw dochter de begunstigde worden van het derde part, het zgn. beschikbare deel.

Dat is inderdaad ook zo ongeveer wat ze nu gaan doen. Ze hebben zich er onderhand - flink tegen de zin - bij neergelegd dat er geen eenvoudige procedure bestaat om te bekomen wat ze willen. Ze zijn nu van plan om wekelijks 125 euro extra op te nemen van de rekening, en dat "in de hand" te geven aan onze dochter. Geen kat kan bewijzen dat ze het niet gespendeerd hebben aan winkelwaar e.d. , en "na 4 jaar is dat ook een miljoen waar hij niet meer aankan", dixit ons vader.
Heb ik al verteld dat het een doordouwer is ? Als ie iets in zijn kopke heeft, ... :-/

Wat de dubbel-schenking-hypothese betreft : in de praktijk moet die terugvordering van buurman toch heel wat voeten in de aarde hebben ? In de eerste plaats al omdat er 7% schenkingsrechten op betaald zijn, wat - volgens de brochure dan - betekent dat het geschonken bedrag wordt vrijgemaakt van successierechten ? Zoals ik het zie is die schenking dan volledig wettelijk gebeurd, toch ? Wat zou betekenen dat buurman noch de schenkers in dat scenario een ongepermitteerde daad hebben gesteld, en dus geen financiële bestraffing verdienen. Er zijn immers 7 % schenkingsrechten betaald. En ik zie de overheid nog niet zo snel die 7 % terugbezorgen aan buurman of de schenkers. Of wordt dan enkel het bedrag-minus-die-rechten teruggevorderd naar de rekening van de schenkers ? In dat geval zal de overheid dan twee keer langs de kassa passeren voor hetzelfde bedrag. Eenmaal voor de schenking, en vervolgens nog eens in het kader van de successie die nochtans verviel voor dat bedrag door de betaling van de schenkingsrechten ? Eindconclusie : er is altijd maar één winnaar, en dat is de Overheid ? Lijkt me ook niet echt een eerlijke gang van zaken, zo...

Hoe meer ik erover nadenk, hoe complexer het me eigenlijk lijkt om zo'n schenking op een rechtvaardige wijze terug te draaien... :-/

Stel bijvoorbeeld dat zo'n schenking aan een niet-verwant niet nu, maar 25 jaar geleden gebeurde, en dat bedrag wordt na overlijden van de schenker - zoals je stelt - nu teruggevorderd ten bate van de erfgenamen... wordt daarbij dan met terugwerkende kracht rekening gehouden met de inflatie ? De koopkracht van 100 000 frank toen was niet te vergelijken met het equivalent van 2500 euro nu, om maar iets te zeggen.

En wat als de ontvanger van de schenking (buurman, in ons voorbeeld) tussen het moment van de schenking en het moment van overlijden van de schenker... zélf overleden is ? Dan zou het geld teruggevorderd moeten worden van de erfgenamen van buurman, terwijl het nochtans geheel wettelijk in zijn bezit is gekomen, maar terugmoet omdat 'de neef recht heeft op zijn reservataire deel' ?

Jeetje, hoe komt men er in zo'n situaties nog aan uit ? :-/

Is er geen 'verjaringstermijn' voor zo'n schenking? Kan toch niet dat ze effectief 25 jaar terug zouden gaan zien?

Dat kan zelfs tot 20 jaar teruggaan.

Er staat geen verjaringstermijn op een schenking;
Een schenking aan buurman mits betaling van de rechten kan natuurlijk. Maar het heeft geen zin als daardoor de wettelijke reserve of hetgeen iemand minstens moet erven , wordt aangetast. Het zou de bedoeling zijn om zoveel mogelijk via een omweg voor neef verborgen te houden. Neen dus!