JuridischForum.be

Graag reactie over volgende situatie :
Mevrouw TF, 50 jr gehuwd zonder huwelijkscontract, wonende in Vlaanderen is recent overleden en heeft een testament nagelaten met daarin de toebedeling van haar deel in de gezinswoning aan haar echtgenoot (geen andere onroerende goederen) en met de toekenning van de roerende goederen in volle eigendom ieder voor een derde, aan haar drie kinderen. Er zijn geen voorafgaande schenkingen.
Vermoedelijk is hiermee de reserve van de reservataire erfgenamen (echtgenoot en kinderen) aangetast en zou de benadeelde erfgenaam/erfgenamen inkorting kunnen vragen. De echtgenoot en kinderen willen echter de wil van de overledene respecteren en wensen af te zien van de inkorting.
Kunnen zij dit t.o.v. mekaar gewoon onderhands overeenkomen ?
Kunnen zij dit algemeen formuleren als 'dat zij afzien van de inkorting, indien hun gereserveerd deel door de testamentele bepalingen zou geschonden zijn' (zonder dit in dat document te preciseren, waarderen of verifiëren) ?
Kunnen zij voor de roerende goederen een onderhandse verdelingsakte opstellen waarin zij bepalen hoe 'ieder een derde' concreet wordt toegekend (voor financiële waarden evident/gemakkelijker dan voor de andere roerende goederen) ?
Klopt het dat voor de aangifte van de nalatenschap, de verdeling van het testament bepalend is voor de erfbelasting, en dat een eventuele inkorting (maar hier niet meer ter zake als ze er van af zien) daar los van staat ?

Je moet een onderscheid maken tussen het fiscale verhaal (successierecht) en het burgerlijke aspect.

Fiscaal:
Ja, het klopt dat een inkorting in principe geen fiscale gevolgen heeft. Als je zegt "inkorting", dan zeg je "schenkingen" (en "legaten). De fiscus is alleen geïnteresseerd in het vermogen van de overledene op datum overlijden en tot drie jaar daarvoor. Meestal zijn schenkingen van veel langer geleden, en dan tellen ze fiscaal niet mee. Enkel in twee gevallen tellen schenkingen en legaten mee:
- als ze jonger zijn dan drie jaar
- als het gaat om de uitkering van levensverzekeringen (dat is relatief nieuw). Dat zijn fiscaal geziene fictieve legaten, want de uitkering gebeurt uit de kas van de verzekeraar, die niet uit het vermogen van de overledene (die heeft ooit wel een premie betaald, maar is die kwijt).

Dus als U zegt dat er geen vroegere schenkingen zijn, dan aanvaardt de fiscus wat er in de aangifte staat. Legaten hebben wel betrekking op het nog aanwezige vermogen; in theorie kan men dat dus niet verduisteren. Het is moeilijk minder successierechten te betalen door een testament te maken, in vergelijking met de wettelijke erfopvolging. Wat men wel dikwijls ziet, zijn legaten aan kleinkinderen beperkt tot 12.500 euro per kleinkind (die betalen dan niets). (NB huwelijkscontracten, dat is een gans ander verhaal).

------------------

Burgerlijk. Het lijkt me raar dat de reserve van de echtgenoot én van de kinderen zou aangetast; moet het niet eerder de één of de andere zijn (afhankelijk van de waarde van de gezinswoning en van het roerend)?

Om een inkorting te krijgen, moet je een actie ondernemen. Afzien van de inkorting, zoals U dat noemt, is dus heel eenvoudig: je doet gewoon niets. Dat gebeurt vrij regelmatig in een nalatenschap.
Om zekerheid te hebben, zou men een onderhandse dading kunnen opstellen waarin iedereen zich tevreden stelt met de uitvoering van het testament. Dat hoeft m.i. niet begroot te worden; het huis is trouwens toch een schatting waar elk een ander cijfer kan bovenhalen. Ik zou het er dan wel uitdrukkelijk in opnemen (iets in de zin van... Partijen sluiten deze dading zonder een cijfermatige schatting van het onroerend goed. Zij verklaren uitdrukkelijk en individueel dat zij genoegen nemen met hun eigen kavel en met de toebedeling van de andere kavels aan elk van de andere partijen, wat ook de waarde zou kunnen zijn die zou blijken uit een verzekeringspolis, hun fiscale aangiftes, een onteigening of elke andere schatting om om het even welke reden. - andere suggesties altijd welkom)

Testamenteel bestaat misschien wel, maar doe maar testamentair. Of "legaten".

Ja, voor de roerende goederen zou ik een inventaris opstellen die ik in de dading zou verwerken. Of dat voor "beleggingen" gemakkelijker is, zou ik nog niet direct zeggen.

Voor de banktegoeden zal de bank wellicht wel een akte van erfopvolging eisen. Een attest van erfopvolging kan je niet krijgen, aangezien er een testament is. Je zal dus sowieso een notaris moeten raadplegen.

Ik hoop dat er tussen de betrokkenen niemand met schulden zit; dan zou ik zéér goed opletten.

Dank, lijkt me duidelijk. Op korte termijn is er wel minder erfbelasting door dit testament omdat door de toewijzing van de gezinswoning aan de echtgenoot deze hier geen erfbelasting op betaalt omdat het de gezinswoning is. Ook voor de roerende goederen is er vandaag minder belasting omdat het vruchtgebruik via het testament niet aan de (nog relatief jonge) echtgenoot is toegewezen.