gaat een levensverzekering boven een testament?

[BartDG]

Beste allen, even de situatie schetsen:

Mijn grootmoeder is overleden. (mijn grootvader was 5 jaar geleden al gestorven) Zij had 2 dochters, 1 daarvan is mijn moeder.
Mijn moeder heeft altijd alle zorg van haar ouders op haar genomen. De andere dochter kwam al 25 jaar niet meer thuis.

Omdat mijn grootouders in feite hun dochter die niet meer thuis kwam zo min mogelijk van hun nalatenschap gunden, hebben zij een testament opgemaakt. Het testament bepaalt dat mijn moeder het wettelijke maximum van de nalatenschap zou krijgen. De andere dochter wordt zelfs niet vermeld in het testament, maar werd dus in feite 'onterfd'. In de praktijk komt dit erop neer dat mijn moeder 2/3 van de erfenis krijgt en haar zus haar wettelijk minimum van 1/3.

Mijn moeder heeft nu de afrekening van de erfenis gekregen en uiteindelijk heeft zij zelfs minder dan haar zus! Dit komt door het volgende: omwille van de frasering van de notaris draait mijn moeder op voor alle kosten, deze gaan allemaal van haar deel af (dus ook de kosten van het erfdeel van haar zus). Dat is een bijkomend probleem, maar niet de echte reden van deze scheeftrekking.

Er was namelijk ook een levensverzekering van 90.000 euro. In de documenten van de levensverzekering staat, aangaande de nalatenschap:
Bij overlijden, de begunstigde van de nalatenschap:
1) De kinderen van X, en bij plaatsvervulling hun afstammelingen, in gelijke delen, bij gebreke;
2) De nalatenschap van X

De bediende van het notariskantoor berekent nu als volgt:
Mijn moeder krijgt 2/3 van het geld + 50 % van de levensverzekering
Haar zus krijgt 1/3 + 50% van de levensverzekering

Volgens mij is dit niet correct, volgens mij moet mijn moeder ook 2/3 van die levensverzekering moet krijgen en haar zus slechts ook maar 1/3, net als op de rest van haar erfenis. Zo staat het immers bepaald in het testament. (niet specifiek, maar het gaat immers over de "ganse nalatenschap", en de levensverzekering maakt daar deel van uit)

De notarisbediende meent dat zijn berekening wel correct is, omdat het levensverzekeringscontract zoals hierboven vermeldt "in gelijke delen". Volgens mij is dit echter een standaarduitdrukking, ingeval er geen testament is dat anders beweert. Immers, bij het opstellen van dit levensverzekeringscontact wist de verkeringsagent volgens mij niet eens dat er een testament was. Niemand wist dat en ik vrees dat mijn grootmoeder het vergeten is te vermelden aan de verzekeringsagent op het moment van opstellen.

Maar dan nog zou ik toch denken dat de verdeling zoals bepaald altijd zou gaan boven de verdeling bepaald in de levensverzekeringsclausule. Het testament bepaalt immers rechtstreeks de wil van de erflater. Daar moet toch rekening mee gehouden worden?

Eens snel Googlen geeft mij volgende resultaten : Klik hier of hier.

Het testament is van 1998. De levensverzekering werd aangegaan op 12/04/2012. Volgens het artikel geldt de nieuwe wet voor alle nieuwe levensverzekeringen, afgesloten vanaf 05/03/2012. De levensverzekering van mijn grootmoeder is dus erna afgesloten en dus geldt de nieuwe regeling, waarbij 'de nalatenschap' als aparte entiteit wordt bekeken en het testament zou voorrang hebben.

Ben ik juist? Ik zou graag aan mijn moeder kunnen zeggen dat de notarisklerk verkeerd is en dat zij wel recht heeft op 2/3 van die levensverzekering en haar zus maar 1/3, waardoor zij toch iets meer zou krijgen dan haar zus. U moet u voorstellen dat het voor mijn moeder vreselijk overkomt dat haar zus, gewoon door een bepaalde verdeelsleutel, met ettelijke duizenden euros meer gaat lopen dan zijzelf, terwijl zij nooit naar haar ouders heeft omgekeken in de laatste 25 jaar en mijn moeder wel opdraaide voor alle verzorging en lasten. Erg rechtvaardig komt dit niet over... Ik hoop dus dat ik gelijk heb.

Kan iemand mij meer info geven hierover aub?

[roharro]

Aangezien in de polis de twee kinderen staan vermeld krijgen ze beiden inderdaad 50 percent.
De "nalatenschap " komt er eerst in tweede instantie an te pas, namelijk indien de twee kinderen en hu afstammelingen zouden vooroverleden zijn.

Begrijp niet waarom uw moeder nu minder zou krijgen dan haar zuster....

[BartDG]

Er staat daar toch ook bij "de nalatenschap van X"? En in het artikel staat ook dat door de nieuwe wet "begunstigingsclausule ‘de wettelijke erfgenamen’ gelezen als ‘de nalatenschap’ ". Er wordt dus met de nieuws wet niet meer gesproken van "wettelijke erfgenamen", alle, het wordt gelezen als "de nalatenschap" waardoor het testament wel komt te primeren.

De reden dat mijn moeder minder heeft komt hierdoor: mijn grootmoeder heeft ook nog een vast bedrag nagelaten aan mij. Blijkbaar door de formulering in het testament komt het er nu op neer dat er van de 100% erfenis mijn tante sowieso 33% krijgt. Dan gaat dat bedrag dat ik krijg nog van het deel van mijn moeder af, en OOK alle erfenisrechten op mijn deel en dat deel van mijn tante gaan OOK van dat deel van mijn moeder af. Daardoor komt het er in de praktijk op neer dat mijn tante zeker is van haar 33%, maat dan mijn moeder na alle aftrek ongeveer met 10.000 euro minder achterblijft dan haar zus. Erg eerlijk is dit niet allemaal, maar dat is in feite een fout van de notaris die het artikel opstelde. Eerlijker zou zijn geweest: mijn deel eerst van de 100% erfenis aftrekken, en daarna pas de rest verdelen volgens de verdeelsleutel van 1/3 en 2/3, en ook dat ieder zou opdraaien voor de kosten van zijn eigen deel en niet alleen mijn moeder.

[roharro]

Ja maar de nalatenschap dat zijn de twee zussen (o.a. wegens de wettelijke reserve).

Dat uw moeder minder krijgt komt doordat een deel aan u werd nagelaten (deel dat naar uw tak van de familie gaat, jijzelf en je moeder, mag immers niet meer zijn dan 2/3). Wat je nu zelf voorstelt zou niet wettelijk zijn en kon dus niet zo in testament worden opgenomen.

Waarom zou uw moeder alle erfenisrechten moeten betalen?

[BartDG]

OK, ik begrijp wat je je wil zeggen. Maar dan heb ik nog een bijkomstigheid waarover ik het tot nogtoe niet gehad heb omdat ik dacht dat het er niet toe deed. Maar in feite heeft mijn tante ook een dochter en die heeft ook een rechtstreeks deel gekregen in het testament. Maar dat deel en de kosten ervan gaan OOK van mijn moeders deel af.

Dus in feite is het zo (en nu is alle info compleet)
Er is de 100% erfenis. Daarvan krijgt mijn tante een derde. Mijn deel en dat van mijn nicht gaan af van mijn moeders deel, evenals de kosten. Dat is dan toch ook niet correct, want mijn nicht is mijn tantes tak, niet die van mijn moeder.

Mijn moeder moet de erfenis rechten betalen omwille van de formulering in het testament. Hoe dat juist was weet ik niet meer precies van buiten, maar kan ik morgen wel weten en hier eventueel terugpompten.

[BartDG]

Gisteravond had ik nog geen beschikking over de verdeling op papier, en zijn er wat foutjes geslopen in mijn stellingen. Daarom haal ik er nu even de cijfers bij:

Dit is hoe de verdeling gebeurd is, met afgeronde bedragen:

totale erfenis : 90000 euro + 90000 euro levensverzekering

Ikzelf (enig kind) en mijn nicht (mijn tante's enige dochter) krijgen elke 25.000 euro. (zogenaamde "bijzondere legaten")

Mijn moeder's zus krijgt zo : 1/3 erfenis (= 15.000 euro) + helft van de levensverzekering (= 45.000 euro) - successierechten (=9.000 euro) = 51.000 euro

Mijn moeder krijgt : 2/3 = 60.000 euro + helft van de levensverzekering (= 45.000 euro) - successierechten = 20.000 - aandeel bijzondere legaten ( = 2 keer 25.000 euro, van mij en mijn nicht). Blijft over : 35.000 euro

Met andere woorden : mijn "onterfde" tante krijgt hier 51.000 euro, mijn moeder, aan wie de erfenis in feite werd gegund en die altijd alle lasten heeft gehad krijgt dus ... 35.000 euro!

Lijkt mij niet bijzonder 'fair', en als de wetgever het zo bedoeld heeft, dan weet ik nu al wat mij te doen staat wanneer het ooit mijn beurt zal zijn...

Daarom, moest de levensverzekering ook gerekend worden aan 2/3 en 1/3, hetgeen ik maar normaal zou vinden gezien het zo bepaald werd in het testament, komt het op 36.000 voor mijn moeder's zus en 50.000 euro voor mijn moeder. Dat klinkt al eerlijker. 36.000 euro is nog steeds een schone kado voor iemand die haar ouders meer dan 25 jaar niet heeft willen kennen.

[roharro]

Ik vrees dat uw cijfers niet echt kloppen.

Alleszins: Aangezien de totale erfenis 180000 EUR is moet iedere dochter minstens 60 000 EUR erven aangezien het vrij beschikbare deel slechts 60 000 EUR bedraagt.

Mijn gok is dat een correcte lezing van het testament erop neerkomt dat:

dochter 1: krijgt 60 000 EUR
dochter 2 (uw moeder): krijgt 70 000 EUR
elk kleinkind krijgt 25 000 EUR

en ieder betaalt op zijn eigen erfdeel de door hem/haar verschuldigde erfenisrechten.

[BartDG]

Toch is het niet zo. En dat komt hoofdzakelijk blijkbaar omdat de notaris die indertijd het testament heeft opgesteld een idioot was. Zo vermeldde hij bijvoorbeeld de zin : "Aan mijn dochter X (mijn moeder dus) laat ik het saldo van het grootste beschikbare deel na, na afrek van bovenvermelde legaten." Er had in feite moeten geformuleerd worden dat eerst de legaten moesten worden afgetrokken van het totaal en DAN PAS het grootst beschikbare deel zouden krijgen. Door die ene stomme zin draait het in feite allemaal zeer slecht uit voor mijn moeder, omdat zij nu alle kosten moet betalen en alles van haar deel wordt afgetrokken. Ondertussen zitten we bij een andere notaris, die veel capabeler is, maar hij kan er uiteraard ook niets meer aan veranderen... was die ene zin anders geformuleerd, dan zou mijn moeder ongeveer 2x zoveel eraan overgehouden hebben als haar zus, en nu heeft ze een pak minder... 't is niet te geloven...

Nu, 't is wat het is, dat heb ik ondertussen ook wel door... we gaan de pil dus maar doorslikken. In feite heeft de notaris dus niet goed zijn werk gedaan waardoor de wens van mijn grootmoeder dus niet gehonoreerd wordt.

[roharro]

Toch is het niet zo. En dat komt hoofdzakelijk blijkbaar omdat de notaris die indertijd het testament heeft opgesteld een idioot was. Zo vermeldde hij bijvoorbeeld de zin : "Aan mijn dochter X (mijn moeder dus) laat ik het saldo van het grootste beschikbare deel na, na afrek van bovenvermelde legaten." Er had in feite moeten geformuleerd worden dat eerst de legaten moesten worden afgetrokken van het totaal en DAN PAS het grootst beschikbare deel zouden krijgen. Door die ene stomme zin draait het in feite allemaal zeer slecht uit voor mijn moeder, omdat zij nu alle kosten moet betalen en alles van haar deel wordt afgetrokken. Ondertussen zitten we bij een andere notaris, die veel capabeler is, maar hij kan er uiteraard ook niets meer aan veranderen... was die ene zin anders geformuleerd, dan zou mijn moeder ongeveer 2x zoveel eraan overgehouden hebben als haar zus, en nu heeft ze een pak minder... 't is niet te geloven...

Nu, 't is wat het is, dat heb ik ondertussen ook wel door... we gaan de pil dus maar doorslikken. In feite heeft de notaris dus niet goed zijn werk gedaan waardoor de wens van mijn grootmoeder dus niet gehonoreerd wordt.

Ik blijf toch herhalen: uw moeder heeft recht op haar reservatair deel en dat is 60 000 EUR.
De andere erfdelen MOETEN (is de WET) verplicht ingekort worden!!!!!!
Ja, zelfs met een testament dat tegen de wet ingaat!!!!!

U mag dit NIET laten passeren!!!!

[Mariette]

Ik denk dat U hiermee gerust naar de rechter kan stappen.

Uw moeder heeft alleszins recht op het reservataire gedeelte, net zoals de tante. Als de legaten méér bedragen dan het 1/3 beschikbare deel, dan kan het testament als dusdanig toch niet worden gevolgd, en moet er een aanpassing komen.

Ik denk dat de redenering van Roharro hierboven het duidelijkst en correct is.

dit is nu de 2de maal op een heel korte periode dat erfenisrechten behandeld door een notarisklerk totaal de mist ingaan. Zelf heb ik recent veel geluk gehad dat ik bij een verdeling/vereffening mijn eigen notaris heb ingeschakeld. Excuses voor de zware fout werden enkel aan mijn notaris doorgegeven. Enige persoonlijke verontschuldiging was teveel gevraagd.

[BartDG]

Dank voor het advies, maar ik hoor zonet dat mijn moeder haar akkoord heeft getekend. Ze had geen zin in processen, zeker niet tegenover haar zus. Dusja, dit is het einde van de zaak. We hebben ervan geleerd gaan we maar zeggen. Bedankt allemaal!

[roharro]

Dank voor het advies, maar ik hoor zonet dat mijn moeder haar akkoord heeft getekend. Ze had geen zin in processen, zeker niet tegenover haar zus. Dusja, dit is het einde van de zaak. We hebben ervan geleerd gaan we maar zeggen. Bedankt allemaal!

Een akkoord over iets dat onwettig is, is NIET bindend en kan nog steeds worden aangevochten.
Indien uw uitleg klopt is deze zaak wel erg gortig.....

[wanton]

Beste Bart ,
het bedrag van de verzekering valt hier buiten de nalatenschap. De uitbetaling ervan is de uitvoering van een contarct tussen de maatschappij en de verzekeringsnemer , om reden van overlijden van deze laatste. Beide dochters krijgen hiervan de helft, elk dus 45.000 €.
Volgens uw gegevens worden de andere tegoeden ad 90.000 € als volgt verdeeld :
- beide kleinkinderen elk 25.000 € , samen 50.000 € , volgens het legaat in het testament
- beide kleinkinderen elk 20.000 € , samen 40.000 €.
Maar eigenlijk mag grootmoeder slechts 30.000 € , nl. 1/3 van 90.000 € , vrij verdelen. De legaten aan beide kleinkinderen zijn dus te groot. Er is niets meer om aan uw moeder te geven , als extra boven haar deel.
De verdeling zou moeten zijn :
-elke dochter 30.000 € uit de erfenis , plus 45.000 € uit de verzekering
-elk kleinkind 15.000 €.
De wet zegt dat elke erfgenaam zijn deel in de begrafeniskosten moet betalen , evenals de successierechten op zijn deel. Dus is het abnormaal dat uw moeder 'alle' kosten moet dragen. Dit kan niet.
Indien uw moeder een proces zou aanspannen om meer te ontvangen , moet ze zich niet richten op haar zuster maar op u en het ander kleinkind.

De notarisbediende mag het bedrag van de verzekering niet meetellen om de verdeling te berekenen.

[roharro]

@Bart: ik denk dat u toch eens een grondig gesprek moet hebben met de notaris; de berekening/verdeling die werd gemaakt trekt immers op niks

@Wanton: aangezien het gewijzigde art.124 wet Landverzekeringsovereenkomst expliciet stelt dat de "verzekeringsprestatie" onderworpen is aan de inkorting, op dezelfde voet als andere bestanddelen van de nalatenschap, is mijn persoonlijke interpretatie dat men in dit geval voor de berekening van het beschikbare deel moet uitgaan van 180 000 EUR ipv 90 000 EUR?

(nieuw) art. 124. Inbreng of inkorting in geval van overlijden van de verzekeringnemer.
In geval van overlijden van de verzekeringnemer is de verzekeringsprestatie overeenkomstig het Burgerlijk Wetboek onderworpen aan de inkorting ... "

[wanton]

Volgens mij is die 'inkorting' niet van toepassing omdat de begunstigden van de verzekering de wettelijke erfgenamen zijn. Die inkorting van verzekering speelt vooral als de begunstigde(n) van de verzekering een 'vreemde' is.