Aangifte nalatenschap – levensverzekeringen

[Dries Erft]

Graag advies over onze volgende situatie waarvoor we de aangifte van nalatenschap proberen zelf in te vullen; dank bij voorbaat :

Mevrouw TF en de heer FT, beiden 50 jaar, drie kinderen, meer dan vijf jaar woonachtig in Vlaanderen, waren gehuwd met gemeenschap van goederen en hebben met gemeenschapsmiddelen verschillende levensverzekeringen (ten bedrage van elk tussen de 10 en 20.000 euro) onderschreven van het type spaarverzekering één met aftrek van de premies van het belastbaar inkomen en één zonder en ook Tak 23 zonder aftrek van de premie van het belastbaar inkomen. Onderschreven < 55 jaar en hebben voldaan aan de normaal gestelde voorwaarden en geen hypothecaire lening.
Hoe dienen de levensverzekeringen te worden opgenomen in de aangifte van de nalatenschap ?

1. Langetermijnsparen - levensverzekering met aftrek van premies van belastbaar inkomen
Mevrouw overleed eind maart 2016 en de waarborg bij overlijden van haar levensverzekeringen (AAB) zal worden uitgekeerd aan de aangeduide begunstigde (= echtgenoot) na afhouding van personenbelasting van 10% + gemeentebelasting (via voorheffing ?).
(Bij leven zou het 10% taks op langetermijnsparen zijn). In de aangifte dient deze levensverzekering voor de helft (want gefinancierd door de gemeenschap) te worden opgegeven bij de ficties en zal daardoor voor het nettobedrag van deze helft als legaat worden bijgevoegd bij de toekenning van de nalatenschap aan de echtgenoot en hierop zal erfbelasting van toepassing zijn. Dit lijkt me duidelijk.
Maar ook de echtgenoot heeft een analoge levensverzekering (AAB) en als ik de verschillende standpunten en commentaren van de Vlaamse belastingdienst probeer te begrijpen (bv standpunt nr. 15129 dd. 28.09.2015) betekent dit dat ook deze levensverzekering, niettegenstaande die verzekerde niet is overleden en er ook geen uitkering gebeurt, toch ook in de ficties moeten worden opgenomen.
Ook hier voor de helft van de afkoopwaarde op datum van overlijden van zijn echtgenote. Mijn vraag is nu : mag hier fiscaliteit voor vervroegde afkoop in mindering van dit bedrag worden verrekend (in principe aanslag van 33% in personenbelasting + gemeentebelasting) ?
Als ik het standpunt nr. 16038 dd. 04.04.2016 lees is deze aftrek onder voorwaarden wel voorzien voor de levensverzekering van de overledene. Maar die voorwaarden kunnen niet vervuld zijn voor de verzekering van de echtgenoot. Is de aftrek dan niet mogelijk ? lijkt onredelijk ?

2. Langetermijnsparen – levensverzekering zonder premies van belastbaar inkomen af te trekken

Deel van mevrouw :
Er moet vermoedelijk aan de belastingdienst een certificaat worden gevraagd dat de niet-aftrek van de premies bevestigt om de overlijdensuitkering belastingvrij te kunnen bekomen (mogelijk wel deel roerende voorheffing veronderstel ik). Klopt dit ?
De helft van de ontvangen uitkering zal in de ficties moeten worden opgenomen.

Deel van haar echtgenoot:
Ook hiervan de helft in de ficties op te nemen veronderstel ik ? Kan raming van eventuele roerende voorheffing worden ingebracht in mindering van de netto-actiefwaarde ?

3. Voor (spaar) levensverzekering Tak 23 zonder aftrek van premie van belastbaar inkomen.
Voor product op naam van overledene : wordt uitgekeerd zonder belastingafhouding (wel Roerende Voorheffing indien aan bepaalde voorwaarden zoals 130% overlijdensdekking niet is voldaan) maar komt wel voor de helft in de ficties en wordt behandelt als een legaat voor begunstigde echtgenoot en daarop zal erfbelasting worden geheven.
Voor het product op naam van de echtgenoot : wordt niet uitgekeerd, verzekerde is trouwens niet overleden, maar ook op te nemen in de ficties voor de helft van de afkoopwaarde zoals gemeld in het standpunt nr. 15020 neem ik aan. Kan hier de berekende Roerende Voorheffing in mindering van deze afkoopwaarde worden opgegeven als de levensverzekering niet voldoet aan alle voorwaarden voor volledige vrijstelling ?

4. Mbt pensioensparen met aftrek van de premies
Deel mevrouw wordt uitgekeerd aan de nalatenschap na belasting (Personenbelasting 8% + gemeentebelasting – via voorheffing van 11% ?) en is voor de totaliteit (helft van de gemeenschap is toch van overlevende echtgenoot) op te nemen in het gemeenschappelijk actief, komt dus niet in de ficties.
Pensioensparen van echtgenoot : voor de totaliteit op te nemen in het gemeenschappelijk actief. Mag hier fiscaliteit voor vervroegde afkoop in mindering van dit bedrag worden verrekend (in principe aanslag van 33% in personenbelasting + gemeentebelasting) ?

5. Lijst van levensverzekeringen overgemaakt aan de belastingdienst
De langetermijnspaarrekeningen van de overlevende echtgenoot zijn niet opgenomen op de lijst die door de financiële instelling overgemaakt is aan de belastingdienst, deze bevat enkel de producten van de overledene. Waarom is dat zo, want deze dienen toch ook in de aangifte te worden opgenomen ?
Het vrijgestelde Tak23 product van de overlevende echtgenoot is dan wel weer aan de belastingdienst meegedeeld. Logica ?

[wolf2]

Ik kan U normaal gezien een antwoord geven op uw vragen, maar kunt U de verschillende verzekeringen (allemaal) hergroeperen (in 2 groepen), ze een eigen nummer geven en me een antwoord geven op de volgende vragen (misschien staat een deel van het antwoord al in uw uitvoerige tekst; dat kan). Graag letterlijk zoals het in de polissen staat; geen veronderstellingen en niet zelf al personen bepalen.
Eens we weten welke levensverz. belastbaar zijn, zullen we voor die gevallen kijken hoeveel er aangegeven moet worden.

Maar eerst de hocus-pocus van artikel 2.7.1.0.6. §1, 1ste, 2de en 3de lid.

Welke verzekeringen worden niet uitgekeerd? Voor elk daarvan:
- wie heeft ze afgesloten?
- is er een begunstiging bij leven voorzien? Zo ja, wie is daar de begunstigde van?
- op wiens hoofd rust het beding bij overlijden?
- wie is de eerste begunstigde bij overlijden? Wie zijn de eerste subsidiaire begunstigden?

Welke verzekeringen worden wel uitgekeerd? Voor elk daarvan:
- wie heeft ze afgesloten?
- (de tweede vraag van hiervoor valt hier weg)
- op wiens hoofd rust het beding bij overlijden?
- wie is de eerste begunstigde bij overlijden? Wie zijn de eerste subsidiaire begunstigden?

U herkent grotendeels de structuur van het aangifteformulier. Dat is uiteraard geen toeval: het zijn de sleutels naar belastbaarheid of niet.

Uw vraag over pensioensparen past niet in dit verhaal; stel de vraag opnieuw maar afzonderlijk van de levensverzekeringen.

[Dries Erft]

Hierbij de gevraagde bijkomende / gerubriceerde info :
Mevrouw : An, is overleden; overlevende echtgenoot : Dries

Welke verzekeringen worden niet uitgekeerd?

Verzekering 1 – Tak 21 langetermijnsparen met fiscale aftrek – 7.000 euro waarde/waarborg op dag van overlijden
- wie heeft ze afgesloten – verzekeringnemer ? Dries
- is er een begunstiging bij leven voorzien? Zo ja, wie is daar de begunstigde van? Ja, Dries
- op wiens hoofd rust het beding bij overlijden = verzekerde ? Dries
- wie is de eerste begunstigde bij overlijden? Wie zijn de eerste subsidiaire begunstigden?
Eerste : uw echtgenote An
Bij ontstentenis uw huidige en toekomstige kinderen
Bij ontstentenis uw overige wettige erfgenamen

Verzekering 2 – Tak 21 zonder fiscale aftrek – 10.000 euro waarde/waarborg op dag van overlijden
- wie heeft ze afgesloten – verzekeringnemer ? Dries
- is er een begunstiging bij leven voorzien? Zo ja, wie is daar de begunstigde van? Ja, Dries
- op wiens hoofd rust het beding bij overlijden = verzekerde ? Dries
- wie is de eerste begunstigde bij overlijden? Wie zijn de eerste subsidiaire begunstigden?
Eerste : uw echtgenote An
Bij ontstentenis uw huidige en toekomstige kinderen en bij plaatsvervulling de afstammelingen in rechte lijn
Bij ontstentenis uw ascendenten
Bij ontstentenis de wettelijke erfgenamen van de verzekerde met uitsluiting van de Staat

Verzekering 3 – Tak 23 zonder fiscale aftrek – 20.000 euro waarde/waarborg op dag van overlijden
- wie heeft ze afgesloten – verzekeringnemer ? Dries
- is er een begunstiging bij leven voorzien? Zo ja, wie is daar de begunstigde van? Ja, Dries
- op wiens hoofd rust het beding bij overlijden = verzekerde ? Dries
- wie is de eerste begunstigde bij overlijden? Wie zijn de eerste subsidiaire begunstigden?
Eerste : uw echtgenote An
Bij ontstentenis uw kinderen
Bij ontstentenis uw overige wettige erfgenamen


Welke verzekeringen worden wel uitgekeerd?

Verzekering 4 – Tak 21 langetermijnsparen met fiscale aftrek – 7.000 euro waarde/waarborg op dag van overlijden
- wie heeft ze afgesloten – verzekeringnemer ? An
- op wiens hoofd rust het beding bij overlijden = verzekerde ? An
- wie is de eerste begunstigde bij overlijden? Wie zijn de eerste subsidiaire begunstigden?
Eerste : uw echtgenoot Dries
Bij ontstentenis uw huidige en toekomstige kinderen
Bij ontstentenis uw overige wettige erfgenamen

Verzekering 5 – Tak 21 zonder fiscale aftrek – 10.000 euro waarde/waarborg op dag van overlijden
- wie heeft ze afgesloten – verzekeringnemer ? An
- op wiens hoofd rust het beding bij overlijden – verzekerde ? An
- wie is de eerste begunstigde bij overlijden? Wie zijn de eerste subsidiaire begunstigden?
Eerste : uw echtgenoot Dries
Bij ontstentenis uw huidige en toekomstige kinderen en bij plaatsvervulling de afstammelingen in rechte lijn
Bij ontstentenis uw ascendenten
Bij ontstentenis de wettelijke erfgenamen van de verzekerde met uitsluiting van de Staat

[wolf2]

IK SCHRIJF (of begin) MIJN AANVULLINGEN IN HOOFDLETTERS.
ALLES IS BETAALD MET GEMEENSCHAPPELIJK GELD (uw verklaring).

Welke verzekeringen worden niet uitgekeerd?

Verzekering 1 – Tak 21 langetermijnsparen met fiscale aftrek – 7.000 euro waarde/waarborg op dag van overlijden
- wie heeft ze afgesloten – verzekeringnemer ? Dries
- is er een begunstiging bij leven voorzien? Zo ja, wie is daar de begunstigde van? Ja, Dries
- op wiens hoofd rust het beding bij overlijden = verzekerde ? Dries
- wie is de eerste begunstigde bij overlijden? Wie zijn de eerste subsidiaire begunstigden?
Eerste : uw echtgenote An
Bij ontstentenis uw huidige en toekomstige kinderen
Bij ontstentenis uw overige wettige erfgenamen
IDEM ALS 3; zie uitleg daar

Verzekering 2 – Tak 21 zonder fiscale aftrek – 10.000 euro waarde/waarborg op dag van overlijden
- wie heeft ze afgesloten – verzekeringnemer ? Dries
- is er een begunstiging bij leven voorzien? Zo ja, wie is daar de begunstigde van? Ja, Dries
- op wiens hoofd rust het beding bij overlijden = verzekerde ? Dries
- wie is de eerste begunstigde bij overlijden? Wie zijn de eerste subsidiaire begunstigden?
Eerste : uw echtgenote An
Bij ontstentenis uw huidige en toekomstige kinderen en bij plaatsvervulling de afstammelingen in rechte lijn
Bij ontstentenis uw ascendenten
Bij ontstentenis de wettelijke erfgenamen van de verzekerde met uitsluiting van de Staat
IDEM ALS 3; zie uitleg daar

Verzekering 3 – Tak 23 zonder fiscale aftrek – 20.000 euro waarde/waarborg op dag van overlijden
- wie heeft ze afgesloten – verzekeringnemer ? Dries
- is er een begunstiging bij leven voorzien? Zo ja, wie is daar de begunstigde van? Ja, Dries
- op wiens hoofd rust het beding bij overlijden = verzekerde ? Dries
- wie is de eerste begunstigde bij overlijden? Wie zijn de eerste subsidiaire begunstigden?
Eerste : uw echtgenote An
Bij ontstentenis uw kinderen
Bij ontstentenis uw overige wettige erfgenamen
BELASTBAAR VOOR DE 1/2 van de afkoopwaarde ALS FICTIEF BIJZONDER LEGAAT AAN DRIES / §1 3de lid = een specialleke... Het is een beding voor zichzelf (Ik, Dries, betaal een firma om geld te geven aan MIJ op de voorziene datum (= het beding "bij leven"); dus dit is geen beding in het voordeel van een derde; toch is het belastbaar door dat 3de lid (LV afgesloten door de langstlevende echtgenoot die ook de begunstigde is). Zelfs al zou Dries overlijden nog voor de aangifte van An is ingediend; toch bekijken we enkel de toestand op datum overlijden An. Begunstigde is steeds diegene die de uitkering zal krijgen als we elk overlijden negeren dat zich zou kunnen voordoen voor de datum "bij leven" wordt bereikt. Die datum is de enige zekerheid die er is en de enige die dus telt (ALS er dus een begunstiging bij leven voorzien is - was er nu geen begunstiging bij leven voorzien, dan zouden we moeten kijken naar de begunstigde van het beding bij overlijden en dan was het wel fiscaal feest geweest: dan waren de kinderen de begunstigde geweest (want aan An uitkeren kan niet meer) en was de LV bij het overlijden van An NIET belastbaar want
1ste lid telt niet: geen uitkering nu
2de lid telt niet: niet afgesloten door de erflater AN
3de lid telt niet: enkel belastbaar als de langstlevende ze heeft afgesloten én als de langstlevende de begunstigde is.
Besluit: het bestaan van een beding "bij leven" in deze drie contracten maakt dat ze nu belastbaar zijn.)

Welke verzekeringen worden wel uitgekeerd?

Verzekering 4 – Tak 21 langetermijnsparen met fiscale aftrek – 7.000 euro waarde/waarborg op dag van overlijden
- wie heeft ze afgesloten – verzekeringnemer ? An
- op wiens hoofd rust het beding bij overlijden = verzekerde ? An
- wie is de eerste begunstigde bij overlijden? Wie zijn de eerste subsidiaire begunstigden?
Eerste : uw echtgenoot Dries
Bij ontstentenis uw huidige en toekomstige kinderen
Bij ontstentenis uw overige wettige erfgenamen
BELASTBAAR VOOR DE 1/2 van de uitkering ALS FICTIEF BIJZONDER LEGAAT AAN DRIES / §1 1ste lid


Verzekering 5 – Tak 21 zonder fiscale aftrek – 10.000 euro waarde/waarborg op dag van overlijden
- wie heeft ze afgesloten – verzekeringnemer ? An
- op wiens hoofd rust het beding bij overlijden – verzekerde ? An
- wie is de eerste begunstigde bij overlijden? Wie zijn de eerste subsidiaire begunstigden?
Eerste : uw echtgenoot Dries
Bij ontstentenis uw huidige en toekomstige kinderen en bij plaatsvervulling de afstammelingen in rechte lijn
Bij ontstentenis uw ascendenten
Bij ontstentenis de wettelijke erfgenamen van de verzekerde met uitsluiting van de Staat
IDEM ALS 4

IK HEB uw eerste overzicht/vraag niet herlezen (in het geheel niet). Stel gerust bijkomende vragen die daar zouden in staan; ik wou eerst weten welke belastbaar zijn (alle 5 dus).

[Dries Erft]

Dank voor uw analyse en die bevestiging.

Nog volgende vragen blijven dan open :
1. Voor de verzekeringen 1 tem 3 stelt u ‘belastbaar voor de helft van de afkoopwaarde’. Mag hier de te verwachten fiscaliteit in rekening worden gebracht of omvat de definitie ‘afkoopwaarde’ die de verzekeringsinstelling opgeeft al een hypothese van belasting ?
Voor de uitkering van de waarborg voor de verzekeringen van de overledene is de aftrek van fiscaliteit/belasting bij uitkering voorzien. Als ik het standpunt nr. 16038 dd. 04.04.2016 lees is deze aftrek immers onder voorwaarden voorzien voor de levensverzekering van de overledene.
Geldt deze aftrek dan ook voor de (nog) niet uitgekeerde levensverzekeringen van de overlevende echtgenoot ? (in principe aanslag van 33% in personenbelasting + gemeentebelasting ) ? De voorwaarden voorzien in het standpunt nr. 16038 dd. 04.04.2016 kunnen wel niet vervuld zijn voor de verzekering van de echtgenoot. Is de aftrek dan niet mogelijk ? lijkt onredelijk ?

2. Moet er voor levensverzekeringen waarvoor geen aftrek van premies van het belastbaar inkomen is gebeurd aan de belastingdienst een certificaat worden gevraagd dat de niet-aftrek van de premies bevestigt om de overlijdensuitkering belastingvrij te kunnen bekomen (mogelijk wel deel roerende voorheffing veronderstel ik) ? Of volstaat de bevestiging bij de start aan de verzekeringsinstelling voor de onbelastbaarheid ?

Nieuwe vraag n.a.v. het antwoord voor de verzekeringen 1 tem 3 :
Door het beding ten behoeve van zichzelf is blijkbaar de aangifte nodig. Indien dus als de begunstigde de kinderen, of een wildvreemde zou worden aangeduid, voor zowel bij leven als bij overlijden wordt dit contract vermoedelijk een schenking en gelden dan de regels van ‘minstens 3 jaar vóór overlijden afgesloten’ om onbelast te zijn. Klopt dit ?

[wolf2]

Ik kom later terug op uw vraag 1.

Vraag 2: ik zou de vraag stellen aan de verzekeraar. Het is hij die al dan niet bedrijfsvoorheffing moet inhouden; dus moet hij die richtlijnen kennen. Roerende voorheffing wordt daar volgens mij niet van afgehouden.

3. De aangifte is nodig omdat de wet voorziet in de belastbaarheid van de speciale situatie dat de langstlevende die gehuwd was met gemeenschap van goederen een verzekering heeft afgesloten met zichzelf als begunstigde.
Een levensverzekering wordt geen schenking omdat de begunstigde iemand anders zou zijn. In bepaalde gevallen zal er geen belastbaarheid in de successierechten (bijvoorbeeld: langstlevende is verzekeringnemer, begunstigde EN verzekerd hoofd; de subsidiaire begunstigden zijn de kinderen).

De "drie jaar voor overlijden" komt wel ter sprake bij levensverzekeringen afgesloten door de erflater, als er geen uitkering gebeurt (dus het verzekerd hoofd is iemand anders dan de erflater-verzekeringnemer): daar is er belastbaarheid van zo een LV als er uitgekeerd WERD tot drie jaar voor het overlijden. Maar ik heb dit nog nooit gezien; ik vind dat nogal een spooktekst en ben al een tijd op zoek naar een praktisch voorbeeld daarvan.

[wolf2]

Vraag 1

Geen uitkering = geen belasting.
Ik kan me niet voorstellen dat een toekomstige inkomstenbelasting aftrekbaar zou zijn. Het tarief is niet gekend; en er is geen zekerheid dat er ooit een uitkering zal gebeuren. De LV kan immers altijd worden afgekocht.

------------------------------

Anderzijds moet ik bekennen dat ik niet exact weet hoe een verzekeraar een afkoopwaarde berekent. Doen alle verzekeraars dat op dezelfde manier? Zijn daar overheidsrichtlijnen voor?